Meer informatie over het verven van een bootboot vind u op onze adviespagina. Dave Schmalz schreef onderstaand artikel over Moose Färg woonboot verf voor Woonbootmagazine Februari 2012.
“Traditie dicteert dat huizen aan de wal in Nederland van bakstenen worden gebouwd. Vanwege het gewicht is dit bouwmateriaal voor woningen op schepen minder geschikt en deze worden vaak van staal gebouwd, maar ook vaak van hout. Ook het gewicht blijkt een beslissende factor te zijn voor arken op betonnen bakken en deze hebben bijna allemaal een houten opbouw.
Moose Färg: een traktatie voor houten bouwsels
Iedereen weet dat je Nederlanders moet hebben als je waterproblemen krijgt: ‘Get in touch with the Dutch’ is een vaak gebezigde uitdrukking. Als je ’t laatste woord over hout zoekt, is er ook een volk tot wie je je moet richten: de Zweden.
Zelf heb ik sinds 2000 veel tijd in Zweden doorgebracht, omdat een zoon van me daar is gaan wonen. Hij heeft er een houten huisje dat zijn derde eeuw al achter de rug heeft. In de 17e eeuw werden huizen uit boomstammen gebouwd, die men tot een min of meer vierkante doorsnee hieuw met uitsneden aan de uiteinden, zodat ze aan de hoeken van het huis in elkaar pasten. De voegen tussen de blokken werden volgepropt met mos of turf om het weer aan de buitenkant te houden.
Men kwam er vrij snel achter dat zo’n structuur pas lang meegaat, als je de buitenkant tegen het weer afschermt en voor dat doel werd een buitenbekleding van ruwe planken bedacht. In het belang van de afwatering worden deze vertikaal aangebracht. Zij kunnen beter niet in direct contact met de blokkenmuur staan en worden dus op horizontale latten gemonteerd. Omdat zij ook uit boomstammen zijn gezaagd, zijn de randen niet echt recht en zo is er tussen elke plank en zijn naaste buren een smalle opening. Daarom wordt de wandbekleding met verticale latten afgemaakt.
Bescherming
Deze stijl van huizenbouw bestaat heel lang in Zweden en is in allerlei soorten gebouwen toegepast, van treinstations en vakantieverblijven tot aan hotels en stadhuizen. Voor bepaalde aspecten van de constructie zijn verfijningen van de technieken toegepast, maar het beginsel blijft hetzelfde: een stevige houten muur met een zwevende, van verticale planken vervaardigde buitenbekleding.
Op zich is deze constructie al behoorlijk weerbestendig. Ik weet het niet zeker, maar het is goed mogelijk dat dit soort huizen een hele tijd zonder verdere bescherming hebben overleefd. Het kan echter niet lang hebben geduurd, voordat men met verf ging experimenteren. Hoe dat is gegaan is zeker via Google na te gaan. De traditionele Zweedse verf is altijd heel simpel geweest en helemaal uit natuurproducten gemaakt, in eerste instantie water, lijnzaadolie en zetmeel. Het was een stap vooruit toen de kopermijnenbouw in de Zweedse plaats Falun zijn vlucht nam, want bij het verwerken van hun kopererts komt een grote hoeveelheid donkerrode ijzeroxide vrij (noem het maar ‘roest’). Deze minerale stof komt uit de smelterij als een zeer fijngemalen slib dat bijzonder goed als verfpigment kan dienen.
Het Zweedse woord voor slib is ‘slam’ (vergelijk ‘Schlamm’ in het Duits) en voor verf ‘färg’ en dit soort verf heet dus ‘slamfärg’ in het Zweeds. Die kenmerkende rode soort wordt gewoon ‘rödfärg’ genoemd, dat is ‘rode verf’. Nu de mijnbouw afneemt, wordt dit rode pigment schaarser en zal vermoedelijk te zijner tijd een beschermd cultureel erfgoed worden.
Elanden
Iets anders dat toonaangevend is voor Zweden is de eland, die je bijna overal kunt tegenkomen. De Engelse naam voor ‘eland’ is ‘moose’ (spreek uit als ‘moes’) en zo komen we op de naam ‘Moose Färg’ die is verzonnen door Jan Smit, de oprichter/eigenaar van het bedrijfje dat dit product in Nederland importeert.
Hoewel het Falu rood wel mooi is, vooral tegen een bosrijke achtergrond, zullen veel Nederlanders in dit waterrijke land andere kleuren mooier vinden. Verder bevat het sporen van lood, waardoor het in Nederland niet gebruikt mag worden. Op de foto ziet u een aantal van de standaardkleuren van Moose Färg. Al deze kleuren zijn met minerale pigmenten vervaardigd en bevatten geen giftige bestanddelen. Opmerkelijk is dat ze allemaal nogal subtiel zijn. Normaal gesproken is dat wat je wilt voor grote oppervlakten, zoals de buitenwanden van een huis of woonark.
Voor het kleinere, gespecialiseerde werk is het tegen een meerprijs mogelijk om eigen, bontere kleuren te laten mengen. Op de foto is goed te zien hoe deze verf zich met het hout verbindt. Er is geen grondverf nodig en ook geen vluchtig oplosmiddel. De verf wordt direct met een kwast op het kale hout aangebracht en moet goed uitgestreken worden, zodat alle oneffenheden gevuld worden. Vooral op ruw hout lijkt het er wel dik op te zitten, maar dat is bedrog. Na goed te zijn vlak gestreken is de laag niet dikker dan bij andere verfsoorten. Merk op dat de structuur van het ruwe hout juist heel mooi ‘uit de verf’ komt!
Er is een tweede versie van deze verf die beter geschikt is voor toepassing op glad hout. Deze heeft enige alkyd-hars in de samenstelling en kan goed hechten op geschaafd hout.
Tevreden klant en tevens woonboot eigenaar
Ik heb van Jan Smit het adres van een klant gekregen. Dit is Niels Meijer, die met zijn vriendin op een historisch schip op de Zaan in Wormer woont.
Zij hebben de opbouw van hun schip met Moose Färg woonboot verf geschilderd. Het resultaat ziet u op de foto’s. Zij zijn er heel gelukkig mee. Zij vertellen dat ze de hele oppervlakte van ongeveer elf vierkante meter met nauwelijks meer dan een liter verf hebben kunnen behandelen. Wat overblijft kunnen ze houden voor de volgende behandelingen, waarvan de eerste pas over een jaar of vier (of meer) nodig zal zijn.
Vanwege het matte uiterlijk geeft deze woonboot verf de indruk dat ze stof af zal geven, maar dat gebeurt niet, of in ieder geval heel langzaam door het natuurlijke verweringsproces. Zowel de minerale pigmenten als de uit biologische bestanddelen gemaakte drager van de verf is goed bestand tegen UV-licht en vanwege de goede hechting op het hout, bladdert de verf niet. De voorbereiding op een nieuwe behandeling bestaat uit niets meer dan lichtjes borstelen, even afsoppen en laten drogen.
Ik heb de prijs van deze verf vergeleken met die van de doorsnee halfglans buitenverf (bijvoorbeeld bij de Gamma) en ze is een of twee euro per liter duurder. Ga je de vergelijking doen met een merkverf als Sikkens of iets dergelijks, dan zul je vermoedelijk vinden dat ze goedkoper is. Maar ik kan deze verf ook uit eigen ervaring aanbevelen en voor mensen die een ark laten bouwen, kan ik de hele Zweedse bouwtechniek met ruw hout ook aanbevelen. Van Jan Smit heb ik geleerd dat ze bij Staatsbosbeheer een ambachtelijke houtzagerij hebben, waar je ruw hout kunt kopen.”
